Samen naar een aardgasvrije wijk

Op de laatste algemene ledenvergadering van de Bewonersbelangenvereniging Kantershof heeft bewoner Bob Eerdhuijzen aangeboden te onderzoeken of, hoe en wanneer de wijk Kantershof over kan stappen op stadsverwarming. De gemeente Amsterdam wil namelijk dat huizen ‘van het gas af’ gaan. Dit onderzoek is in volle gang. Bewoner van Geerdinkhof Joost Diepersloot is ook met dit project bezig -in Geerdinkhof zijn er al zo’n 40 positieve reacties op dit plan gekomen- en heeft voorgesteld samen op te trekken. Binnenkort is er een gesprek hierover tussen deze twee bewoners. Kantershoffers kunnen zich via het mailadres in het artikel opgeven als ze belangstelling hebben. U zit natuurlijk nog nergens aan vast.

Voor het Geerdinkhof Bulletin heeft Joost Diepersloot een artikel geschreven over de ins en outs van stadsverwarming. Met plezier neemt Kantershofenzo deze informatie over. Hieronder het artikel:

‘In de eerste aflevering uit deze serie ging het over de warmtepomp, om het huis mee te verwarmen. We vervolgen nu met: stadsverwarming. Actueel, gezien de van-het-gas-af-discussie die op gang is gekomen. Het aangekondigde onderwerp, vloerisolatie, schuift naar september door.

Het systeem van stadsverwarming is vast wel bekend. Onlangs is ook Garstkamp erop aangesloten. Stadsverwarming kan collectief allerlei vormen van energie van elders benutten: restwarmte van afvalverbranding, energiecentrales en datacenters, en ook direct van diep uit de aarde, en van zon en wind. Daarmee wordt water verwarmd (tot maximaal ca. 70 graden) dat via ondergrondse buizen naar de huizen wordt gepompt en via een warmtewisselaar (klein kastje, zie foto) in huis benut. Om het huis te verwarmen, maar ook voor douche en kraan. Stadswarmte is nu voor iets meer dan 50% CO2-neutraal, maar in de toekomst gaat dat versneld naar 100%. Recente berichtgeving van de Nuon – in onze regio de eigenaar van het stadswarmtenet – bevestigt dat.

Voorbeeld van een stadswarmtewisselaar in huis: best wel compact…

Om de hoek

Het stadswarmtenet ligt dus bij ons ‘om de hoek’, maar we gebruiken het nog niet. De impact in huis is betrekkelijk gering. CV-radiatoren kunnen blijven zitten en hoeven niet te worden vervangen door vloerverwarming of iets anders, zoals bij toepassing van een warmtepomp. Het volstaat om de huidige cv-installatie te vervangen door een warmtewisselaar en aan te sluiten op het warme water van het stadswarmtenet. Dat leidingstelsel moet dan nog wel ‘even’ buiten aangelegd worden natuurlijk. Vanaf ca. 2021 kan dat werkelijkheid worden, mits er voldoende animo in onze wijk is. Daarover verderop meer.

Eerst even een ‘open deur’: duurzaam verwarmen begint met alleen verwarmen waar dat nodig in huis is (deur toch maar dicht) en warmere kleding aantrekken. Zoals vóór ca. 1970 al duizenden jaren de situatie was en wat we intussen nogal ontwend zijn. (Niet omdat het moest, maar omdat het kon zijn we de afgelopen 50 jaar veel meer gaan verwarmen. Toch?) En verder: het huis beter isoleren, dat helpt ook. Want de buitenlucht verwarmen, daar zit niemand op te wachten. Bij de warmtepomp geldt een heel goede isolatie als voorwaarde, omdat die pomp met lage temperatuur werkt en het huis anders nooit goed en snel genoeg opwarmt. Bij stadsverwarming is een goede isolatie vooral zeer wenselijk om simpelweg minder energie te ‘verstoken’ en duurzaam te zijn, ook al kun je het huis met minder isolatie toch wel op temperatuur krijgen en houden (dat kost je vanzelfsprekend wel meer in het verbruik).

Snellere opwarming

Bijkomend voordeel van stadsverwarming ten opzichte van de lage warmte van warmtepompen is dat een afgekoeld huis sneller opwarmt. Bij een echt lage buitentemperatuur is verwarming via een warmtepomp soms gewoon niet meer mogelijk. De tendens is overigens wel om met zo laag mogelijke temperatuur en vermogen op stadswarmte aan te sluiten. Dit om ervoor te zorgen dat efficiënt wordt omgegaan met de beschikbare warmte. En dat stadsverwarming daarmee beschikbaar komt voor een zo groot mogelijke groep woningen. Daarmee beweegt stadsverwarming zich (in ieder geval voor nieuwbouw met strengere eisen voor isolatie) wel naar een watertemperatuur die lager is dan waar een cv gemiddeld op staat ingesteld, maar niet zo laag als bij warmtepompen. Vloerverwarming en extra (aangepaste) radiatoren zijn naar huidige verwachting niet nodig. Mag natuurlijk wel.

Een impressie van stadsverwarmingsbuizen onder de straat

(Terzijde: het is beter om een piekbelasting op het warmtenet zo laag mogelijk houden. Dat betekent tijdens koude periodes niet te extreem aan nacht- en afwezigheidsverlaging doen, ondanks dat dat technisch wel mogelijk is. Punt is dat als iedereen dat doet en om 07:00 uur of om 18:00 uur meteen een warm huis wil hebben, dan moeten er wel héél grote buizen en installaties voor héél warm/heet water in de grond worden gelegd om iedereen tegelijk de warmte te kunnen bieden op een relatief kort moment. Niet erg efficiënt en het wordt onnodig duur…)

Collectieve voordelen

Een ander voordeel van stadswarmte is dat er collectief CO2-vrije energiebronnen benut kunnen worden waar dat individueel niet echt een optie is. Zoals aardwarmte uit kilometers diepe warme aardlagen (geothermie). Een voordeel van een andere orde: dat er straks niet overal zoemende (soms ronkende?) warmtepompen buiten op de daken staan. Nadelen van stadswarmte zijn dat er ondergronds leidingen gelegd moeten worden en de straat open moet. En misschien ook het gevoel dat je je ‘overgeeft’ aan een commerciële partij, die nu nog monopolist is. Voor wat betreft dat laatste: ik verwacht dat de Warmtewet en de huidige maatschappelijke tendens voldoende waarborg en uitzicht bieden op redelijke prijs/kwaliteit. Zo nodig zal meer marktwerking tot een betere prijs/kwaliteit leiden. (Onder kwaliteit hier te verstaan: een goede betrouwbare levering en dienstverlening en CO2-neutraliteit.)

Enige tijd geleden had ik een gesprek met de Nuon-manager van het stadswarmtenet van de Diemercentrale over de mogelijkheid om mijn woning in Geerdinkhof aan te sluiten op stadswarmte. Nuon heeft vanuit het moederbedrijf de doelstellingen opgelegd gekregen om vanaf 2040 CO2-uitstootneutraal te zijn. Dat is tien jaar sneller dan het 2050 van het Parijs-akkoord en ook sneller dan het Nederlandse beleid. De Gemeente Amsterdam heeft – getuige het nieuwe coalitieakkoord – ‘2040’ ook als beleid overgenomen.

Buizen stadsverwarming in Diemen-Zuid bij Holland Park wachten erop in de straat gelegd te worden.

Vanaf 2021 lijkt een aansluiting mogelijk te worden als het stadswarmtenet in ons deel van Amsterdam-Zuidoost voldoende capaciteit heeft gekregen. Én mits er voldoende gegadigden zijn. Men is bezig met een meerjarenplan om de capaciteit van het stadwarmtenet in Amsterdam te vergroten en om verschillende stadswarmtenetten in Amsterdam en de regio te koppelen. Daardoor kunnen de komende tien tot twintig jaar meer gebouwen en wijken aangesloten worden. Een wijk als Geerdinkhof aansluiten, met allemaal individuele aansluitingen op eengezinswoningen, is geen gemakkelijke opgave. Het wordt alleen haalbaar om tegen acceptabele investeringen het stadswarmtenet onze wijk aan te leggen als er voldoende mensen een aansluiting aanvragen.

Tarieven en subsidie

Het wettelijk bepaalde maximum-aansluittarief voor 2018 van een woning op het stadswarmtenet in de straat (dat is er nu dus nog niet) bedraagt € 1037,78, tot een afstand van 25 meter tussen aansluiting in de woning en het warmtenet in de straat. Als ook elektrisch gekookt wordt en de woning van het aardgas wordt afgesloten, stelt de gemeente nu een subsidie tot maximaal € 5.000 beschikbaar voor de meerkosten om een woning te kunnen afsluiten van het aardgas. En daarnaast worden de afsluitkosten van het aardgasnet vergoed. Zie ook de gemeentelijke informatie hierover via: www.amsterdam.nl/wonen-leefomgeving/duurzaam-amsterdam/aardgasvrij/ (of google even op ‘amsterdam aardgasvrij’).

Het gebruik van stadswarmte kent net als het aansluittarief ook wettelijk bepaalde maximum-tarieven. Deze zijn afgestemd op de prijs van het gemiddelde aardgasverbruik in een woning en zouden uit moeten komen op wat iemand nu betaalt voor aardgas plus aanschaf en onderhoud  cv-combiketel. Dit wordt het ‘niet-meer-dan-anders’-principe, oftewel NMDA genoemd.

Ook geïnteresseerd?

Wie binnen Geerdinkhof zou geïnteresseerd zou om dit ‘laaghangende fruit’ te plukken, zodra het rijp is? Het zou goed zijn om daar een beeld van te hebben. Op basis daarvan kan Nuon in overleg met Geerdinkhof een plan maken over hoe de aansluitingen naar de woningen slim te realiseren en kan er met de gemeente over worden gesproken. Wellicht kunnen we daarin vanuit Geerdinkhof een voorbeeldfunctie gaan vervullen.

Als u hieraan mee zou willen doen, dan kunt u uw reactie sturen naar een mailadres dat ik speciaal daarvoor heb aangemaakt: stadsverwarming.amsterdam@gmail.com. Uw bericht mag heel kort zijn: wel of niet geïnteresseerd, met uw naam en adres. Opmerkingen en suggesties zijn ook welkom natuurlijk. En ook als u in dit project een rol zou willen vervullen, dan is het goed om dat te melden. Uw informatie blijft vertrouwelijk en uw contactgegevens worden verder niet verspreid. Ik zal de reacties verzamelen en u per e-mail over het resultaat informeren  (als u daar geen bezwaar tegen hebt). Ook zal ik er in een volgend infobulletin op terugkomen.

O ja: als u nu op het punt staat een cv-ketel te (moeten) vervangen: probeer hem toch nog even aan de praat te houden of overweeg om te kiezen voor een contract voor ‘warmtelevering’. Hierbij huurt u een cv-ketel en zegt die op zodra u overstapt op stadswarmte. Nuon ziet deze situatie ook en is met de firma Feenstra bezig een aanbod te ontwikkelen. Deze week hoorde ik daarover een reclame op de radio: huren van een cv-ketel en zonder kosten opzegbaar na 1 jaar.’

Kaartje: stadswarmtenet in de buurt

Tekst: Joost Diepersloot